PSZENICA ZWYCZAJNA (Triticum vulgare)

Kiedy myślisz o pszenicy, prawdopodobnie myślisz o chlebie i makaronie. Nawet jeśli są to powszechne zastosowania pszenicy, nie są one jedyne. Istnieje kilka różnych rodzajów pszenicy, które są wykorzystywane do różnych celów. Pszenica zwyczajna jest również znana jako pszenica chlebowa lub pszenica ogólnego przeznaczenia. Ma wysoką zawartość skrobi, co czyni ją idealną do takich rzeczy jak makaron, krakersy i inne wypieki. Jest to również rodzaj pszenicy, który najłatwiej uprawiać w prawie każdym środowisku. Istnieje kilka różnych podkategorii pszenicy zwyczajnej: czerwona, twarda, miękka i biała. Każda z nich ma swoje własne zastosowania i korzyści dla rolników i tych, którzy często z nich korzystają. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej o każdym rodzaju pszenicy zwyczajnej.

Przedplon pszenicy

Przedplon to odmiana pszenicy wyhodowana tak, aby była bardzo odporna na choroby i szkodniki. Często zastępuje żyto jako roślina okrywowa, gdzie sadzi się ją, aby zapobiec wzrostowi chwastów na określonym obszarze. Ze względu na wysoką odporność na szkodniki, może być sadzony na polach podatnych na niektóre owady i choroby, aby zmniejszyć zapotrzebowanie na pestycydy. Przedplon świetnie nadaje się do uprawy w chłodniejszym klimacie, ponieważ toleruje łagodniejsze temperatury niż inne rodzaje pszenicy.

Bardzo dobre wyniki dale uprawa pszenicy po rzepaku, roślinach strączkowych oraz okopowych. Jednak z uwagi na duży udział zbóż w strukturze zasiewów często jest uprawiana po sobie. Nie jest to korzystne dla uprawy głównie ze względu na występowanie chorób płodozmianowych oraz pozostawienie gleby w gorszej kulturze. Dopuszczalna jest uprawa pszenicy kilka lat na tym samym polu, pod warunkiem, że należy do gleb najlepszych w dobrej klasie, maksimum III, uprawianych należycie, o wysokim poziomie wód gruntowych. W innych przypadkach plony gwałtownie ulegają

Wymagania klimatyczne pszenicy

Pszenica zwyczajna jest rośliną o bardzo dużych możliwościach adaptacyjnych. Może być uprawiana w większości klimatów, choć wymaga bardzo specyficznego zakresu temperatur. Pszenica zwyczajna najlepiej rośnie w temperaturze od 50 do 75 stopni Fahrenheita. Może przetrwać temperatury tak niskie jak 32 stopnie, ale nie będzie się rozwijać. Temperatury powyżej 86 stopni spowodują, że pszenica przejdzie w stres cieplny, który jest śmiertelny. Jeśli uprawiasz pszenicę zwyczajną, będziesz również potrzebował dużo wody. Wymaga ona dużo więcej niż inne rodzaje pszenicy, więc twój klimat będzie musiał być bardziej wilgotny.

Należy do roślin o dosyć dużych wymaganiach wodnych, z czego największe przypadają na fazę strzelania w źdźbło. Pszenica ozima jest średnio dosyć odporna na niskie temperatury. Znosi jej obniżenia do -20o C. Forma jara jest odporna na przymrozki wiosenne. Latem zbyt wysokie temperatury wpływają na obniżenie plonów.

Wymagania glebowe

Ma największe wymagania glebowe pośród zbóz. Plonuje najlepiej na kompleksach bardzo dobrych i dobrych, najlepiej pierwszym i drugim. Na kompleksie 3 oraz 4 może plonować dosyć dobrze, pod warunkiem występowania korzystnych warunków atmosferycznych oraz odpowiedniego pH, które powinno wynosić około 6,5.

Nie chcesz sadzić pszenicy zwyczajnej w zbyt bogatej glebie. O wiele lepiej poradzi sobie w glebie lekko piaszczystej i ubogiej w składniki odżywcze. Jeśli chcesz, aby Twoja pszenica rosła bardzo wysoko, będziesz musiał dodać więcej składników odżywczych do swojej gleby. Uprawa wyższych roślin pszenicy może zmniejszyć ilość pestycydów, które są potrzebne w Twoich uprawach. Wyższe uprawy pomagają zapobiegać przedostawaniu się szkodników do roślin. Ten rodzaj pszenicy może być uprawiany w większości rodzajów gleby, ale najlepiej radzi sobie w glebie piaszczystej. Należy unikać sadzenia pszenicy zwyczajnej w glebie zbyt gliniastej, ponieważ nie będzie ona mogła rosnąć prawidłowo.

Nawożenie

Jeśli uprawiasz pszenicę zwyczajną w glebie, która ma niedobór składników odżywczych, nie musisz dodawać żadnych nawozów. Jednak jeśli uprawiasz ją w glebie, która jest zbyt bogata, będziesz musiał dodać nawóz. Podczas sadzenia pszenicy należy dodać nawóz do gleby przed sadzeniem, aby pomóc nasionom rosnąć. Możesz również dodać nawóz, aby pomóc pszenicy rosnąć wyżej, co może zmniejszyć ilość pestycydów, które są potrzebne.

– azotowe – zależy od jakości gleby. Na glebach słabszych wynosi ono od 120 do 150 kg N ha-1. Na glebach dobrych ksztaltuje się w granicach 60 – 90 kg N ha-1. Pierwszą dawkę stosuje się przed ruszeniem wegetacji, i wynosi ona od 50 do 80 kg N ha-1. Czasami pierwszą dawkę azotu można podzielić na dwie. Wynika to np. ze słabo rozwiniętego łanu po zimie. Drugą dawkę nawożenia azotem stosujemy w fazie strzelania w źdźbło, wynosi ona od 40 do 60 kg N ha-1. Trzecią dawkę stosuje się przed fazą kłoszenia.

– fosforowe – wykonuje się najczęściej przedsiewnie jesienią. Stosuje się dawkę P2O5 w ilości 40 do 80 kg ha-1. Czasami na słabych glebach dawkę nawozową można podzielić na dwie części i zastosować przedsiewnie oraz w czasie ruszenia wegetacji.

– potasowe – stosuje się w ilości 70 -120 kg K2O ha-1. Nawożenie przypada w takich samych terminach co nawożenie fosforem.

Siew pszenicy zwyczajnej

Podczas siewu pszenicy zwyczajnej należy upewnić się, że nie sadzi się jej zbyt gęsto. Umieszczenie nasion zbyt blisko siebie spowoduje, że wyrosną one w splątany bałagan. Sadząc nasiona, należy umieścić je w odległości około dwóch cali od siebie. Pamiętaj, aby przykryć nasiona ziemią i dobrze podlać teren. Jeśli sadzisz nasiona podczas cieplejszych miesięcy, musisz być bardzo ostrożny. Upewnij się, że często podlewasz swoje nasiona i trzymasz je w cieniu, aby nie umarły.

Podstawową zasadą jest zaprawianie nasion przed siewem.

Pszenicę ozimą siejemy w terminach optymalnych dla danego regionu kraju. Opóźnienie terminu siewu wpływa na obniżenie plonowania, spowodowane mniejszą liczbą kłosów, liczbą ziaren i masą tysiąca nasion. Ilość wysiewu zależy od wielu czynników – między innymi odmiany, przedplonu, terminu siewu, jakości materiału siewnego, a także rodzaju i przygotowania gleby. Na glebach lepszych wysiew ziarna od 450 do 500 szt. m-2, na glebach gorszych od 550 do 600 szt m-2. Masa wysiewu wynosi 200 – 265 kg ha-1. Przy większej obsadzie odległość między rzędami wynosi 9 cm, przy mniejszej 15 cm.

Pszenicę jarą siejemy jak najwcześniej, w ilości 180 – 240 kg ziarna na hektar. Obsada na glebach lepszych powinna wynosić od 400 do 450 sztuk m-2, na glebach gorszych 500 – 600 szt m-2. Dla mniejszej obsady odległośc między rzedami wynosi 15 cm, dla większej 11 cm.

Pielęgnacja pszenicy

Jeśli chcesz, aby Twoja pszenica wyrosła wysoka, musisz o nią odpowiednio zadbać. Kiedy pszenica już zakwitnie, musisz upewnić się, że zapewniasz jej dużo wody. Jeśli tego nie zrobisz, rośliny szybko się przewrócą i umrą. Jeśli sadzisz pszenicę zwyczajną w pobliżu innych roślin, musisz być ostrożny. Pszenica jest bardzo wysoką rośliną i często zacienia inne uprawy, co może je zabić. Należy również zachować ostrożność podczas zbiorów pszenicy. Jeśli zetniesz ją zbyt krótko, będzie krucha. Jeśli pozostawisz ją zbyt długo, będzie zbyt twarda, aby być jadalną.

To tylko kilka z rzeczy, o których należy pamiętać przy uprawie pszenicy zwyczajnej. Jest to bardzo podstawowe uprawy, które mogą być uprawiane przez prawie każdego. Jest to świetna uprawa na początek pierwszego sezonu wegetacyjnego, ponieważ jest prosta w pielęgnacji i łatwa do zebrania.

Uprawa roli klasyczna. Po roślinach okopowych wystarczy zastosować kultywator oraz bronę. Nie wymaga się wykonania orki siewnej. Pszenica nie wymaga odleżałej gleby.

Przy walce z chwastami należy kierować się stopniem zachwaszczenia uprawy, rodzaaem chwastów oraz ich fazą rozwojową. Zabiegi przeprowadza się gdy chwasty są we wczesnych fazach rozwojowych, w fazie liścieni ipierwszych liści właściwych.

Zastosowanie pszenicy

Pszenica należy do zbóż chlebowych oraz paszowych. Głównym kierunkiem użytkowania ziarna pszenicy jest przerób na mąkę. Wykorzystuje się ją w piekarnictwie, cukiernictwie, w produkcji makaronów oraz wyrobów kulinarnych. Ziarno jest tez wykorzystywane do produkcji kaszy mannej, płatków śniadaniowych, znajduje zastosowanie w produkcji skrobi, słodu browarniczego oraz suchego glutenu. Należy do roślin o dużym potencjale plonowania. Z uwagi na to pełni ogromną rolę w strukturze zasiewów i jest bardzo chętnie uprawiana. Najwyższe plony uzyskuje się w regionie Wałbrzyskim oraz Legnickim, a także w rejonach Żuław Wiślanych oraz Zamościa i Opola. Powierzchnia uprawy w naszym kraju w latach 2001 – 2006 wynosiła 1,8 – 2,0 mln ha; dane GUS. Podstawowym zbożem chlebowym jest forma ozima pszenicy.

DOBÓR ODMIAN

Zależy od celu uprawy odmiany oraz odwarunków siedliskowych regionu.

Przy wyborze odmian do konkretnych warunków bardzo pomocne mogą okazać się opracowywane przez ekspertów wojewódzkich zespołów PDO „Listy zalecanych do uprawy odmian na obszarze województw”.

Pszenica techniczna

Pszenica techniczna to termin, który nie jest powszechnie stosowany, jednak można go rozumieć jako odmianę pszenicy o szczególnych właściwościach, przystosowaną do konkretnych zastosowań przemysłowych, niekoniecznie związanych z produkcją żywności. Odmiany pszenicy technicznej mogą być wykorzystywane w różnych gałęziach przemysłu, takich jak produkcja biokomponentów paliw, tworzyw sztucznych, kosmetyków, czy nawet materiałów budowlanych. Pszenica techniczna może cechować się wyższą zawartością białka, skrobi, czy włókna, w zależności od potrzeb przemysłu, który jej używa. Podobnie jak w przypadku pszenicy spożywczej, hodowcy roślin starają się opracowywać nowe odmiany techniczne, które wykazują lepszą odporność na choroby, szkodniki oraz ekstremalne warunki pogodowe. Chociaż pszenica techniczna nie jest tak powszechna jak pszenica spożywcza, to jednak jej zastosowanie w przemyśle może przyczynić się do rozwoju nowych technologii oraz zmniejszenia negatywnego wpływu na środowisko, zwłaszcza w kontekście zrównoważonego rozwoju i poszukiwania alternatywnych źródeł surowców.

Pszenica występowanie w Polsce i na świecie

Pszenica, jest jednym z najważniejszych zbóż uprawianych na świecie, a Polska odgrywa znaczącą rolę w jej produkcji. Polska plasuje się w czołówce europejskich producentów pszenicy, zajmując miejsce obok takich krajów, jak Francja, Niemcy i Wielka Brytania. Pszenica jest uprawiana w Polsce głównie na obszarach o umiarkowanym klimacie, w północno-zachodnich i południowo-zachodnich regionach kraju, gdzie opady są wystarczające, a gleby mają dobre właściwości rolnicze. Na świecie największymi producentami pszenicy są Chiny, Indie, Rosja i Stany Zjednoczone. Uprawa pszenicy ma długą historię, sięgającą kilka tysięcy lat wstecz, a współcześnie jest jednym z podstawowych składników diety ludzkiej, służąc do wypieku chleba, produkcji makaronów, ciast oraz innych wyrobów spożywczych. W Polsce pszenica jest wykorzystywana również jako pasza dla zwierząt, głównie drobiu i świń. Z uwagi na jej uniwersalność oraz wartości odżywcze, pszenica pozostaje nieodłącznym elementem rolnictwa zarówno w Polsce, jak i na całym świecie.

Dokładne dane liczbowe mogą się różnić w zależności od roku oraz źródła danych, ale na podstawie statystyk z ostatnich lat, można przedstawić następujące informacje dotyczące pszenicy w Polsce i na świecie:

• W 2020 roku produkcja pszenicy w Polsce wyniosła około 11,5 mln ton, co plasowało nasz kraj na 9. miejscu na świecie pod względem wielkości produkcji tego zboża.
• Średni plon pszenicy w Polsce wynosił około 4,5 ton na hektar w 2020 roku.
• Światowa produkcja pszenicy w 2020 roku sięgnęła poziomu około 773 mln ton, z czego największy udział miały Chiny (około 135 mln ton), Indie (około 108 mln ton), Rosja (około 85 mln ton) oraz Stany Zjednoczone (około 50 mln ton).
• W 2020 roku, największym eksporterem pszenicy była Rosja, która wyeksportowała około 38,5 mln ton tego zboża.
• Warto zauważyć, że spożycie pszenicy na świecie w 2020 roku wyniosło około 754 mln ton, co daje średnie spożycie na osobę wynoszące 95 kg rocznie.

Należy pamiętać, że powyższe dane liczbowe są oparte na danych z roku 2020 i mogą się różnić w innych latach. Ponadto wartości te mogą ulec zmianie w miarę aktualizacji danych przez różne organizacje zajmujące się statystykami rolnymi.

ZBIÓR

Najczęściej jednoetapowy kombajnem. Przeprowadzamy go wówczas, gdy ziarno jest w fazie dojrzałości woskowej.

Wnioski

Kiedy już wiesz, jaki rodzaj pszenicy uprawiasz, będziesz mógł lepiej o nią dbać. Wiedza o tym, na co zwracać uwagę i co robić, gdy coś pójdzie nie tak, pomoże ci wyhodować zdrowe plony, które można zebrać i wykorzystać do wielu różnych rzeczy.

Istnieje wiele różnych rodzajów pszenicy, które mogą być uprawiane w różnych środowiskach. Podczas gdy każdy typ ma swoje unikalne cechy, wszystkie są bardzo przydatne zarówno dla ludzi, jak i zwierząt gospodarskich.

Z odpowiednich nasion i trochę uwagi, można uprawiać każdy rodzaj pszenicy w swoim podwórku i zebrać mnóstwo pysznego ziarna.