Pszenżyto, znanym również jako × Triticosecale, to dynamiczny wynik skrzyżowania pszenicy i żyta, który zyskał na popularności dzięki swoim unikalnym cechom i zaletom. Polska, jako jeden z największych producentów pszenżyta na świecie, odgrywa kluczową rolę w jego uprawie i rozpowszechnianiu.
Początki pszenżyta sięgają roku 1889, gdy odkryto płodny mieszaniec pszenicy i żyta. Jednak dopiero w latach 60. XX wieku zaczęto go uprawiać na skalę przemysłową. W Polsce, pierwsza odmiana pszenżyta, nazwana 'Lasko’, została wyhodowana w 1982 roku, a od tamtej pory stała się najbardziej rozpowszechnioną na świecie.
Pszenżyto, znane naukowo jako × Triticosecale, należy do rodziny wiechlinowatych. Jego pozycja w systemie Reveala (1993-1999) wskazuje na jego przynależność do klasy jednoliściennych, podklasy komelinowe, nadrzędu Juncanae i rodzaju pszenżyto.
Pszenżyto uprawiane jest na całym świecie na powierzchni około 3,5 mln ha. Polska dominuje w tej dziedzinie, zajmując około jednej trzeciej globalnej powierzchni uprawy, to jest około 1,2 mln ha. Pszenżyto jest również popularne na Białorusi, gdzie uprawiane jest od 2005 roku.
Pszenżyto ma szeroki zakres zastosowań, zarówno w przemyśle rolnym, jak i spożywczym:
Pszenżyto jest dość wrażliwe na terminy wysiewu. Optymalne terminy siewu pszenżyto ozimego w Polsce wahają się między 5-20 września we wschodniej części kraju, 15-25 września w centralnej Polsce, a od 20 września do 10 października na zachodzie Polski.
Polska jest liderem w produkcji pszenżyta, uprawiając go na powierzchni 1 mln 288 tys. hektarów, z czego uzyskuje 4 mln 86 tys. ton produktu. To przekłada się na średni plon 3,2 tony z hektara.
Polska, odpowiedzialna za niemal 32% globalnej produkcji pszenżyta, jest największym producentem na świecie. Wraz z Niemcami i Francją, Polska odpowiada za ponad połowę światowej produkcji tego zboża.
Pszenżyto ma wysokie walory żywieniowe, w porównaniu z innymi zbożami cechuje się sporą zawartością białka, a jego składniki pokarmowe są łatwostrawne. Ziarno pszenżyta ma grubszą okrywę owocowo-nasienną niż pszenica, a białko jest rozlokowane inaczej niż w ziarnie pszenicy – w zewnętrznych warstwach.
Pszenżyto zdobywa coraz większą popularność wśród rolników, zarówno jako surowiec paszowy, jak i do produkcji bioetanolu. Coraz częściej mówi się o wykorzystaniu ziarna tego gatunku do produkcji bioetanolu.
Oczekuje się, że pszenżyto stanie się coraz bardziej popularne w przemyśle piekarniczym i spożywczym. Wydaje się kwestią czasu, aż pszenżyto zostanie lepiej przebadane i ulepszone tak, by mogło z niego powstawać alternatywne dla pszenicy i żyta pieczywo, a także produkty mączne.
W związku z powyższym, pszenżyto to nie tylko fascynujący temat dla naukowców, ale także obiecujący surowiec dla rolników i przemysłu. Jego unikalne cechy i zalety czynią go atrakcyjnym wyborem dla tych, którzy szukają alternatyw dla tradycyjnych zbóż.